In Averroès & Rosa Parks observeert Nicolas Philibert het dagelijkse leven in een psychiatrisch ziekenhuis nabij Parijs.
Regie: Nicolas Philibert – Speelduur: 143 minuten
Cast: Joëlle Albiac, Célia Bagla, Avicenne Bellis …
Genre: documentaire – Originele taal: Frans
Enkele massieve, grijze gebouwen worden vanuit de lucht gefilmd met een drone. Dit is het Hôpital Esquirol bij Parijs, waar de afdelingen Averroès en Rosa Parks gespecialiseerde psychiatrische zorg bieden. Wat ooit begon als een eenvoudig hospice voor zieken en mensen met psychische aandoeningen, groeide uit tot een complex met een rijke geschiedenis. De wortels van het ziekenhuis reiken terug tot de zeventiende eeuw. In de negentiende eeuw kreeg het zijn huidige vorm onder architect Émile Jacques Gilbert, met imposante zuilen, hoge bomen en licht dat door loodramen valt.
Averroès & Rosa Parks is het vervolg op Sur l’Adamant, dat zich afspeelde in het dagcentrum op het schip L’Adamant in Parijs, en vormt het tweede deel van de trilogie. Dit tweede deel legt de nadruk op het werk binnen de psychiatrische instelling, met aandacht voor het medische en klinische aspect. Tegelijkertijd toont de documentaire het belang van het herwinnen van zelfstandigheid en hoe het tijdelijk verlaten van de kliniek cruciale stappen zijn op weg naar maatschappelijke re-integratie. Deze zoektocht wordt verder verkend in het derde deel van de trilogie, La Machine à écrire et autres sources de tracas.
Een universum anders dan het onze
In Averroès & Rosa Parks, vernoemd naar de twee afdelingen van de psychiatrische kliniek, staat menselijke interactie centraal. De documentaire volgt gesprekken tussen patiënten en artsen, waarin aandacht, geduld en empathie de toon zetten. Langzaam leren we de bewoners kennen: een jonge kunstenaar worstelt met suïcidale gedachten, iemand bereidt zich voor op een zelfstandige woonruimte en een voormalige universitair docent deelt zijn verhaal. Sommigen sluiten zich af of verdedigen hun grenzen; anderen staan open, zien de gesprekken als een kans om hun problemen te begrijpen en hun leven weer op te bouwen. Zo ontvouwt zich een intiem portret van mensen die, ondanks hun verschillen en kwetsbaarheden, allemaal zoeken naar zelfstandigheid en verbinding.
De stem van de patiënt
Documentairemaker Nicolas Philibert, die ik eerder zag in Être et Avoir, treedt in Averroès & Rosa Parks op als stille getuige van de gesprekken, of het nu één-op-één-interviews of groepssessies zijn. Zijn camera mengt zich niet; hij beweegt zich onzichtbaar maar opmerkzaam door de ruimte. Wat hij vastlegt, zijn de subtiele processen en gedachten die ontstaan tussen patiënt en arts. Opvallend is hoe vaak deze gesprekken filosofische thema’s raken: veel patiënten zijn scherpzinnig en wijs, en hun ideeën en vragen maken de scènes onverwacht diepzinnig en meeslepend.
In hoeverre de twee afdelingen van elkaar verschillen, blijft onduidelijk. De lange gangen van het ziekenhuis stralen dezelfde sombere, beige ingetogenheid uit, waardoor de sfeer uniform blijft. Het resultaat is een film van tweeënhalf uur, eenvoudig van opzet maar complex in beleving. Voor wie niet gefascineerd is door deze thematiek, kan de documentaire minder toegankelijk zijn. Averroès & Rosa Parks portretteert de patiënten zonder vooroordelen en zonder hun voorgeschiedenis of diagnoses te benadrukken, waardoor hun verhalen volledig tot hun recht komen.
Averroès & Rosa Parks is een documentaire over een onderwerp dat mij persoonlijk boeit. De film voelt zwaar, niet door het thema zelf, maar door de lengte en de vele gesprekken die je aandachtig moet volgen. Deze intensiteit maakt het echter mogelijk om de patiënten en hun wereld écht te leren kennen. Het resultaat is een waardevolle kijkervaring, maar eentje die veel concentratie en geduld vergt, zelfs voor wie vertrouwd is met deze thematiek.
aeyenah 